Hamilelikte stres ile ilgili araştırma sonuçları neler söylüyor?

Suna Çetin / Hamile ve Doğum Psikoloğu

Gebelikte yaşanan stresin, bebek ve anneyi nasıl etkilediği üzerine birçok çalışma yapılıyor. Hamilelikte stres faktörü ile ilgili yapılan araştırmalar, annenin duygu durumunun karnındaki bebeği de direkt etkilediğini gösteriyor.

Araştırma sonuçları, bize araştırılan konuyla ilgili önemli veriler sunar. Özellikle sağlık alanında ortaya çıkan bu tip veriler de bazı önlemler almamız için değerlidir. İşte hamilelikte stres faktörü ile ilgili birbirinden değerli araştırma sonuçları…

• Amerika da yapılan bir çalışmada hamileliğinde depresyon yaşayan kadınlarda depresyon yaşamayanlara göre erken doğum riski % 13, düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma olasılığı ise % 15 oranında artmıştır.

• Annenin gebelikte yaşadığı stres ile DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) alt tipleri arasındaki ilişki incelendiğinde, çalışmalarda DEHB alt tiplerinde yer alan çocukların annelerinin, hamilelikleri sırasında kontrol grubuna göre daha fazla strese maruz kaldıkları belirlenmiştir. (Gazi Üniv., Ankara)

• Hamilelikte eş tarafından uygulanan fiziksel ve cinsel şiddet, anne adayı ve bebeğe duygusal ve fiziksel zarar verir. Bu hamilelerde hamilelik zehirlenmesi, erken doğum ve kendiliğinden düşük, baş ağrısı, kaygı ve yüksek stres seviyesi, depresyon, madde kullanımı ve rutin rahatsızlıklar da görülür. Bunun yanında anne bebek bağlanma eksikliği, emzirme oranlarının düşmesi gibi tehlikeler de belirtilmiştir.

• Ülkemizde yapılan çalışmalarda, annenin hamilelik stres düzeyi otizm ve DHEB ve KOB (Karşıt Olma Bozukluğu) olan grupta daha fazla olduğu anne sütü kullanım süresinin de daha kısa olduğu bildirilmiştir.

• Yapılan bir başka çalışmada prenatal stres yaşayan hamilelerin çocuklarının ileriki yaşamlarında bazı gelişim görevlerinde gecikmeler bildirilmiştir. 2-10 yaş aralığında aşırı bağlılık, ağlama, hiperaktivite, düşük üzüntü eşiği ve antisosyal davranışları da içeren artmış miktarda davranışsal problemlere de yol açar.

• Zuckerman ve arkadaşları depresif annelerin bebeklerinin artmış kortizol katekolamin düzeylerine bağlı olarak doğum sonrası daha sık ağladıklarını, daha geç uykuya daldıklarını ve daha geç avuntu içinde olduklarını belirtmişlerdir.

• Diğer bir araştırmada 8-36 haftalık bebeklere müzik dinletiliyor. Bu bebeklerin seslere daha çok dikkat ettikleri, göz takiplerinin daha iyi olduğu, motor kontrol ve koordinasyonun hızlandığı belirlenmiştir. Müzik, bebeğin beyin kıvrımlarının gelişiminde etkilidir ve ayrıca matematik ve dil gelişiminin hızlanmasına yardımcı olur.

• Finlandiya’da yapılan çalışmada hamileliklerinin erken dönemlerinde yoğun stres yaşan anne adaylarında hamileliğe bağlı yüksek tansiyon ve gebelik zehirlenmesinin yaklaşık 3 kat daha fazla görüldüğü saptanmıştır. Kaliforniya da ki çalışmada da yoğun stresin düşük riskini 2-3 kat artırdığı tespit edilmiştir.

• Hamileliğin 27. haftasından 28. haftasına yapılan ultrasonografik inceleme, anne karnındaki bebeğin annenin duygu durumu ile direkt ilişkisi olduğunu ortaya koymuştur. İlk 3 ayı içinde olan 104 gebe ile yapılan çalışmada, hamilelik sırasında yaşanan kaygı ve stresin erken doğum ve düşük doğum ağırlığı ile ilişkili olabileceği tespit edilmiştir.

KAYNAKÇALAR

Maternal Stresin Prenatal ve Postnatal Gelişim Üzerine Olan Etkileri. Cankara N, Malas M.A.

(2008, Türkiye Klinikleri)

Fetal Büyümeye Etki Eden Maternal Faktörler

Kadir Desdicioğlu, M. Ali Malas Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi AD. Isparta S.D.Ü. Tıp Fak. Derg. 2006:13(2)/ 47-54

Prenatal Stresin Nörogelişimsel Etkileri. M. Genco Usta, Adem Balıkçı 2012, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar

Gebelikte Depresyon: Sıklık, Risk Faktörleri ve Tedavisi

Kıymet Yeşilçiçek Çalık, Songül Aktaş Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 2011

Gebelerde Depresyon ve Anksiyete Bozukluğunun Obstetrik Sonuçları ve Yenidoğan Üzerine Etkileri.

Anatolian Journal of Clinical Investigation, 2012

Author(s): Eskici, Levent; Demir Akca, Ayşe Semra; Atasoy, Nuray; Arıkan, İlker; Hama Mehmet