İlk emzirme

Dr. Gülnihal Şarman / Çocuk ve Yenidoğan Hastalıkları Uzmanı, Uluslararası Emzirme Konsültanı

Emzirme, bebek ve anneyi birbirine bağlayan en doğal, en önemli ve en güzel süreç. Bu önemli süreç için sizlere yararlı olacağını düşündüğümüz önerilerimizi bir araya getirdik.

Doğumdan hemen sonra emzirme

• Bebeklerin doğar doğmaz annelerinin kucaklarında olmaları ve doğru bir emzirme pozisyonuyla emzirme sürecinin başlatılması gerekir.

• Bebekler, emmelerini sağlayan içgüdüsel bir aranma refleksiyle doğarlar. Bebekte aranma refleksi varsa bu artık uyandığını ve emmeye hazır hale geldiğini gösterir.

• Bebeğin annesini koklaması, annesinin memesinde aranması sonra da memeyi bularak emmeye başlaması bir süreçtir. Bu her bebekte değişkenlik gösterir. Bazı bebekler bunu doğar doğmaz yaparken bazıları birkaç emzirme denemesi sonrasında yapabilir.

• Bebek doğar doğmaz, annenin memesinden gelen kolostrum isimli sarımtırak sıvı gerçek süt değildir, ancak bağışıklık maddelerinden çok zengin bir sıvıdır. Bebeğin bağırsaklarını koruyan çok özel antikorlara sahip olan bu sıvı, protein açısından zengindir.

• Bebeğin emmeye başlamasıyla birlikte memeden yollanan sinyaller beyinde süt üretim hormonlarını aktive eder. Süt üretiminin kusursuz başlaması için, ilk dakikalardan itibaren annenin bebeğini emme seanslarını mümkün olduğunca sık ve uzun tutması gerekir.

• Doğum sonrası ilk gelen süt, kolostrum sıvısı olduğu için hiçbir annenin doğum yapar yapmaz sütü gelmez. Bu nedenle erken dönemde kimsenin annenin sütüne dair yorum yapmaması çok önemlidir.

• Doğumdan itibaren bebekte bir beyin yazılımı olur; annesinin kokusunu, memesini, annesinden gelen sıvıyı hafızasına kaydeder. Bu yazılım döneminin iyi bir şekilde geçmesi için bebekle annenin temas halinde olması ve bebek her istediğinde emzirilmesi gerekir.

• Özellikle ilk aylarda bir bebeği hayata bağlayan en önemli olay emmesi ve annesiyle kurduğu temastır. Eğer bebeğe mama verilirse annesiyle olan bu bağ tam olarak sağlanamamış olur. Dolayısıyla öncelikle annelere pozitif yaklaşılmalıdır. Henüz yeni doğum yapmış ve hormonel anlamda hassas dönemde olan bir anneye sütünün olmadığı konusunda hiçbir şekilde negatif geribildirim yapılmamalıdır. Aksi halde anneler bu süreci olumsuz geçirir.

• Emzirme seanslarında, emzirmeye başladığı ilk dönemlerde anne ile bebek huzurlu ve sessiz bir ortamda olmalıdır. Daha önce bebeğini emzirmiş birinin gözetiminde emzirmeye başlamak en doğrusudur.

• Bebek emdikçe beyin prolaktin hormonu salgılamaya başlar. Doğumdan önce üretilmeye başlanan bu hormon doğum sonrası, bebeğin memeyi emmesiyle ciddi bir yükselişe geçer. Bu yükseliş memedeki süt üretimini de başlatır. Emzirme sürecinde prolaktin ile beraber pek çok farklı hormon bir arada görev yaparlar. Özellikle stres hormonları, prolaktin salınımını ve diğer mekanizmaları olumsuz etkileyeceği için bu süreçte annenin strese girmemesi çok önemlidir.

• Bebek doğumdan sonra ilk günlerde bir emzirme seansında her iki memeyi emebilir, tabii eğer bebeğin isteği ve uyanıklığı varsa… Bir hafta 10 günden sonra her bir öğününde tek tarafta kalabilir. Her emzirmede diğer memeyi emebilir, ancak bebek çok iştahlıysa, bir memeyi bitirip tam doymadıysa elbette o zaman diğer tarafa da geçilebilir.

• Bir bebek doğduktan bir-iki hafta sonra anne ve bebek arasında ciddi bir bağlanma başladığı için anne, bebeğin ihtiyaçlarını ve açlığını çok iyi anlar.

Meme ucu acısı

• Doğum sonrası, annenin memeleri sık sık bebeğin ağzında olduğu için meme ucu hassaslaşır. Annenin meme ucunda acı hissetmemesi adına bebeğin meme ucunu ağzıyla nasıl kavradığı çok önemlidir. Bebek ağzını çok iyi açmalı, çenesi memeye dayanmış ve burnu memeye çok yaklaşmış olmalıdır.

• Sadece meme ucu değil, tüm kahverengi bölgenin bebeğin ağzının içerisinde olması gerekir.

• Eğer bebek memeyi iyi almadıysa ve birtakım sesler çıkarıyorsa bebek sadece memenin ucunu kavramış demektir, bu da meme ucu hassasiyetine neden olan en önemli durumdur. Böylesi zamanlarda bebeği meme ucundan yavaşça çıkarıp yeniden emzirmek gerekir.

• Bebeği memeden çıkarırken çeker gibi yapmak doğru bir yöntem değildir, anne serçe parmağını bebeğin ağzına doğru tutup memeyi iterek memeden yavaşça uzaklaştırmalıdır.

Doğru emzirme pozisyonu…

• Özellikle doğum sonrası ilk günler anne, bebeğini, ikisi de karın kısımları birbirine değecek şekilde tutmalıdır. Bebeğin kulağı, omzu ve kalçasının anneyle aynı çizgide dönmesi ve bebekten yutma seslerinin duyulması gerekir.

• Eğer bebek memedeyken ağzını tam açmadıysa, bu konuda bebeğe destek olmak gerekir.

• Bebek memeyi iyi kavrayamadıysa, bu durum bebeğin hava yutmasına sebep olabilir.

• Bebeğin hava yutmaması için memeyi doğru bir şekilde kavraması çok önemlidir. Emme konusunda sıkıntı yaşayan bebeklerde çene-damak masajı işe yarar ve ağızlarını açmaya başlayabilirler.

• Anneler, bebeğin büyüme sürecinde kendisinin ve bebeğinin rahatlığına göre farklı emzirme pozisyonlarını deneyebilir.

• Emzirme sırasında annelerin işaret ve orta parmaklarıyla memelerini kısmaları doğru değildir. Bu, süt kanallarının daralmasına neden olur. Memeyi, işaret ve başparmaklarıyla kavramaları gerekir!

• Memeye aşağı yukarı yapılabilecek baskı, süt akışını da engelleyebilecek bir durum yaratır.

• Özellikle sezaryenle doğum yapmış anneler, bebekle birlikte ilk birkaç günü yan yatarak geçirirler. Eğer bebeklerini kucaklarına alabilecek durumdalarsa kesinlikle beşik tutuşu ile emzirmeliler. İki-üç hafta içerisinde kaykılarak emzirmeye geçebilirler. Bebek, memeyi iyi yakaladıktan sonra, anne bebeğini kaykılarak emzirebilir, bu çok rahat bir pozisyondur.

Gece emzirmesi ne kadar sürmeli?

• Süt üretimini başlatan prolaktin hormonu gece emzirmelerinde yükselir. Prolaktin hormonu ilk iki ay çok etkilidir. Sonrasında etkinliği azalır. Bu hormonun aktif olarak çalışması için ilk iki ayda gece gündüz emzirmek çok önemli! Dolayısıyla annenin özellikle ilk iki ay gündüzleri dinlenmesi, gece emzirmesinin performansı için de çok etkili! İlk 2 ay yeterince ve iyi emzirilmiş bebekler, sonraki süreçte geceleri iyi uyurlar.

• Yeterince büyümüş bir bebeğin ikinci üçüncü ayından sonra gece sık sık uyandırılmasına gerek yoktur.

Emzirme Süresi

• Bebeklerin ilk ayarda iki-üç saatte bir uyandırılmaları ve beslenmeleri gerekir. Eğer bir bebek uykuda 12 saat geçiriyorsa kan şekerine bakarak düşüp düşmediği gözlemlenmelidir.

• Birinci ayın sonunda bebek yirmişer dakika olacak şekilde günde 8 kere emer ve emme saatlerini de kendi ayarlamış olur.

• İkinci ayında bu emme süreleri daha da kısalmıştır. Bebek genellikle 15 dakikada emmeyi bitirir hale gelir. Anne de bebek de artık ne yapmaları gerektiğini gayet iyi bilirler.

• Bebek 4. ayına geldiğinde ise emme süresi o kadar kısalır ki anneler bebekleri emmiyor diye endişelenirler. Oysa bebek o kadar güçlenmiş oluyor ki ihtiyaç duyduğu kadar emiyor ve doyuyor.

• Bebeğin ilk günlerinde, refleksleri ve kas gücünün yerinde olmaması nedeniyle emzirme seansları 30-40 dakika olabilir.

• Anne ve bebeğin dinlenmesi için aralarda mutlaka molalar olmalıdır. Bu süreç süt üretimi için de çok önemlidir!

Editörün notu: Uzmanımızın diğer yazılarını da mutlaka okuyun.